Op 8 maart, de Internationale Vrouwendag, wordt iedereen die zich als vrouw identificeert opgeroepen om 24 uur lang zowel privé als professioneel het werk neer te leggen. Ashley Vandekerckhove maakt deel uit van het collecti.e.f 8maars, dat de eerste vrouwenstaking in België organiseert: “Dit is ons laatste middel.”
Twee jaar geleden, in maart 2017 riepen de Argentijnse beweging ‘Ni una menos’ en de Women’s Strike in de Verenigde Staten alle vrouwen op om tijdens de volgende internationale vrouwendag te staken. Een jaar later, op 8 maart 2018, staakten 5 miljoen Spaanse vrouwen. Met #1000motivos had elke vrouw haar eigen redenen om deel te nemen aan het protest. Geïnspireerd door dit succes besloot het collecti.e.f 8maars om ook in België te mobiliseren. Vandekerckhove wil benadrukken dat ze voor dit interview in eigen naam spreekt: “Ons collectief kent geen hiërarchie.”
De staking is aangevraagd door het Centre Nationale des Employés, het CNE, de grootste Franstalige vakbond en wordt gesteund door de Algemene Centrale van het ABVV en het ACOD Brussel. De liberale vakbond ACLVB daarentegen, steunt de eisen wel, maar vindt staken niet de beste optie. Zij vinden dat een staking slechts een laatste middel kan zijn. Waarom hebben jullie uiteindelijk wel voor een staking gekozen?
Vandekerckhove: Het is ook ons laatste middel. Al vanaf de jaren ’60 komen vrouwen op straat voor gelijk loon voor gelijk werk. Dit werd ook al in verschillende Europese verdragen vastgelegd (het beginsel van gelijke verloning werd al vastgelegd in het verdrag van Rome in 1957, red.). Toch is het vandaag nog steeds niet overal realiteit. Er wordt structureel niet naar ons geluisterd en daarom is een staking wel degelijk nodig. Het hangt er dus van af vanuit welk standpunt je het bekijkt.
Hoe zal de stakingsdag concreet verlopen?
Omdat ons collectief geen hiërarchie kent, verloopt de staking gespreid. We hebben iedereen opgeroepen om zelf iets te organiseren en online kan iedereen de activiteiten opzoeken in haar buurt. In Brussel sluiten we ons wel aan bij de Wereldvrouwenmars, een internationale organisatie die al heel wat ervaring heeft in het organiseren van betogingen. Het is niet de bedoeling om de zoveelste aparte vrouwenrechtenorganisatie te worden. We willen overkoepelend werken, daarom noemen we onszelf ook een collectief. De komende jaren willen we blijven groeien en jaarlijks dit soort acties organiseren.
Iedereen heeft zijn eigen motivatie om te staken. Toch hebben jullie ook een eisenbundel opgesteld met een breed spectrum aan thema’s, waaronder ecologie en migratie. Zijn deze thema’s onlosmakelijk verbonden met het feminisme?
Natuurlijk. Vrouw-zijn is mens-zijn en en ook deze thema’s gaan daar over. Vrouwen zijn vaak de eerste slachtoffers van bovengenoemde problemen. Neem nu de ecologische kwestie. In veel landen is het de gewoonte dat de vrouw het water gaat halen. Door uitdroging moeten zij steeds verder gaan zoeken. Ook vrouwen op de vlucht krijgen het vaak zeer hard te verduren. Ze worden geconfronteerd met seksueel geweld of belanden via mensenhandel in de prostitutie.
Gender is maar één aspect van je identiteit. In een interview met Knack Weekend gaf u al aan hoe belangrijk intersectionaliteit (het rekening houden met de diversiteit binnen het feminisme, red.) is. Vrouwen zijn een grote en heterogene groep in de samenleving. Hebben jullie hier rekening mee gehouden tijdens het opstellen van de eisen en de organisatie van de mars?
Intersectionaliteit vinden we uiterst belangrijk. Daarom hebben we een inclusiviteitscommissie, die voortdurend nagaat of we inclusief genoeg werken. En dan bedoel ik niet alleen op inhoudelijk vlak. Ook in de verwoording van onze eisen en onze communicatie. Het collectief spreekt consequent over vrouwen als mensen die zichzelf als vrouw identificeren of als vrouw gepercipieerd worden. Zo proberen we niemand uit te sluiten.
Wat hopen jullie te bereiken met de staking?
We willen een mentaliteitswijziging creëren. In België hebben we wel goede wetten maar onze mentaliteit blijft vaak oerconservatief. Als ik mensen aanspreek op hun vrouwonvriendelijk gedrag, relativeren ze dat vaak of gaan ze in de verdediging. Ik doe dit niet om hen met de vinger te wijzen, maar om stereotiepen de wereld uit krijgen. Heel wat mensen beseffen niet dat ze seksistische dingen zeggen of doen. Dit gebeurt vaak onbewust. Zelfs ik doe het soms nog, omdat het zo ingebakken zit in onze cultuur. We beseffen niet welke impact die opmerkingen hebben, zelfs al is het in de vorm van humor.”
Sommige mensen argumenteren dat humor per definitie een uitvergroting is en dat het belangrijkste criterium toch blijft dat het gewoon grappig is.
Humor die bevolkingsgroepen kleineert of lacht met minderheidsgroepen, is goedkope humor. Het kan ook anders. Neem nu iemand als Hannah Gadsby (een Nieuw-Zeelandse comedienne, red.): zij toont dat humor ook emanciperend kan zijn. Dankzij Netflix, waar haar show gestreamd wordt, bereikt ze veel mensen met haar boodschap.
Wat wil u structureel zien veranderen in België?
De wet op abortus werd recent uit het strafwetboek geschrapt, maar dat was een gemiste kans. De paternalistische bedenktijd van zes dagen blijft behouden. Er is nog steeds geen sprake van een volledige decriminalisering. Dat zou ik graag anders zien. Ook de politieke cultuur wil ik zien veranderen. Die is vandaag zeer hard en competitief, waardoor vrouwen zich er gemiddeld minder snel tot aangetrokken voelen. Dit komt voort uit onze manier van opvoeden.”
Voor ons speelt de man op deze dag een eerder ondersteunende rol. Als de vrouwen staken, kunnen de mannen hun taken zowel privé als professioneel opnemen.
De structurele ondervertegenwoordiging van vrouwen binnen de politiek, leidt onvermijdelijk tot de discussie over quota voor vrouwen. Bent u hier voorstander van?
Quota voor vrouwen zijn op dit moment zeker nodig. Als je ze zou afbouwen, ga je terug naar af.
Hoe rijm je het belang van intersectionaliteit binnen het feminisme met uw visie op quota?
In Canada kijkt men naar de procentuele vertegenwoordiging van elke minderheidsgroep, en selecteren ze op basis daarvan. Maar die groepen zetelen nog steeds in een minderheid en kunnen zich daardoor nog steeds minder goed verdedigen. Het blijft natuurlijk een zeer complexe zaak, maar wel de moeite om het ook in België te bekijken. Ons federaal parlement is nog steeds te wit.
De staking op 8 maart is er één door en voor vrouwen. Kunnen mannen ook een constructieve rol spelen?
Voor ons speelt de man op deze dag een eerder ondersteunende rol. Als de vrouwen staken, kunnen de mannen hun taken zowel privé als professioneel opnemen. Tijdens onze staking wordt door sommige mannen kinderopvang voorzien. Maar je moet natuurlijk wel genoeg mannen vinden die dit willen doen, en dat is vandaag nog altijd niet evident.
Hoe komt dat?
Bij sommige mensen leeft nog altijd een fout beeld over feminisme. Onwetendheid is het grootste probleem. Het belangrijkste is dat we in dialoog blijven gaan. Onderwijs is ook zeer belangrijk om dit beeld bij te stellen.
Hoe ziet u de rol van het onderwijs concreet?
Ik zou het goed vinden om hier een apart vak voor op te richten in het secundair onderwijs. Het gewoon opnemen in de eindtermen blijft voor mij te vaag. Bovendien hangt het dan ook af van de leerkrachten en hoeveel aandacht zij hieraan besteden. Een apart vak over onderwerpen als feminisme, racisme en zelfs klassisisme is zeker aangewezen.
Zulke studies zouden te ideologisch gekleurd zijn om binnen ons onderwijs te behandelen.
Nu is het onderwijs ook ideologisch getint, alleen herkennen we dat niet meer. Dat komt omdat het de algemeen heersende ideologie is in de samenleving. De ideologie die ons onderwijs vandaag beheerst is die van het kapitalisme. Kinderen moeten nu vooral worden klaargestoomd voor de arbeidsmarkt in plaats van echt te worden opgevoed als kritische burgers.
Meer info over de staking van 8 maart vind je op de Facebookpagina en de website van het collectief 8maars.
Dit artikel werd gepubliceerd door MO* op 07/03/2019
