In een televisiewereld waar helden vaak vlekkeloos en voorspelbaar zijn, durft de Pakistaanse acteur Zahid Ahmed anders te zijn. Al elf jaar lang kiest hij voor rollen die confronteren in plaats van geruststellende personages met psychische stoornissen, morele dilemma’s en een diepte die zelden op scherm te zien is. “Je moet een sterk verhaal naar voren schuiven dat ertoe doet, dat mensen anders doet kijken naar de wereld toe. Die houding heb ik meegenomen naar de Pakistaanse televisie.”
Binnen de Pakistaanse televisie-industrie, waar veel acteurs vasthouden aan veilige hoofdrollen en voorspelbare emoties, is Zahid Ahmed een uitzondering. Hij kiest zelden voor gemak of herhaling. In plaats daarvan duikt hij keer op keer in de gelaagdheid van gebroken, getormenteerde en moreel complexe personages: een man met een persoonlijkheidsstoornis in ‘Ishq Zahe Naseeb’, een psychotische schurk in ‘Visaal’ en een migrant die worstelt met identiteit en verlies in ‘Daldal’. Zijn werk onderscheidt zich niet alleen door zijn talent, maar door zijn moed om ongemak te belichamen.
Zahid Ahmed behoort tot het type acteur dat schoonheid ziet in het psychologische aspect van de mens. “Ik zou graag geloven dat ik gegroeid ben in mijn vakgebied”, begint hij met bedachtzame zekerheid. “Dat is een stellige uitspraak, uiteraard. Een echte acteur zou zich zelfverzekerd moeten voelen. Er is uiteraard nog zoveel werk aan de winkel.”
Betekenisvolle rollen
Sinds zijn doorbraak met de Pakistaanse serie ‘Mehram’ (2014) en zijn memorabele rol in ‘Zara Yaad Kar’ (2016), heeft Zahid Ahmed bewezen dat televisie meer kan zijn dan oppervlakkig vermaak. In ‘Besharam’ speelde hij een man die gevangen zit tussen macht en kwetsbaarheid, terwijl hij in ‘Ishq Zahe Naseeb’ een personage neerzette met een dissociatieve identiteitsstoornis, een serie die het gesprek over mentale gezondheid in Pakistan opende. En in ‘Daldal’ geeft hij gestalte aan de droom van een migrant die alles riskeert voor een beter leven in het Westen.
“Je moet een sterk verhaal naar voren schuiven dat ertoe doet, dat mensen anders doet kijken naar de wereld toe”
Ahmed is in 2014 begonnen met zijn carrière op de Pakistaanse televisie. Zijn roots liggen in theater, waar volgens hem betekenis zwaarder weegt dan bekendheid. “Op het podium leerde ik dat elke rol, hoe klein ook, een boodschap moet dragen. Theater dwong mij om eerlijk te zijn. In het theater kun je je niet achter een gordijn verschuilen”, zegt hij. “Je moet een sterk verhaal naar voren schuiven dat ertoe doet, dat mensen anders doet kijken naar de wereld toe. Die houding heb ik meegenomen naar de Pakistaanse televisie: ik kies bewust voor rollen die diversiteit tonen, grenzen verleggen en het publiek uitdagen om buiten stereotiepe beelden te denken.”
Wat Ahmed het meest stoort, zegt hij, is herhaling in zijn acteerwerk. “Ik voel een zekere ergernis wanneer ik hetzelfde soort personage opnieuw moet spelen, vooral quasi gezichtsuitdrukking. Als een rol me emotioneel niet uitdaagt, verliest ze haar betekenis.” Het is precies die honger naar vernieuwing die zijn oeuvre zo bijzonder maakt.
Dissociatieve identiteitsstoornis
Volgens hem blijft zijn ‘magnus opus’ zonder twijfel ‘Ishq Zahe Naseeb’, een serie die de grenzen van conventioneel Pakistaans acteerwerk ver overschreed. Zahid Ahmed noemt het zelf “een werk dat niets kan evenaren.” En terecht: de serie was geen liefdesverhaal in de klassieke zin, maar een diepgaande psychologische studie over identiteit, trauma en de strijd tussen licht en duisternis in een mens.
In de rol van Sameer, een man die lijdt aan een dissociatieve identiteitsstoornis, transformeert Ahmed letterlijk en figuurlijk in Sameera: zijn vrouwelijke alter ego. “Het was geen karikaturale of oppervlakkige vertolking van iemand die zich verkleedt of zich voordoet als een vrouw. Het was de pijnlijke verbeelding van een mens die in twee werelden leeft: één van controle en één van ontkenning.”
“Elke man draagt een vrouwelijke kant in zich, net zoals elke vrouw iets mannelijks heeft”
Ahmed vertelt dat hij voor deze rol zijn vrouwelijke kant bewust naar boven haalde. “Elke man draagt een vrouwelijke kant in zich, net zoals elke vrouw iets mannelijks heeft”, vertelt hij. “Ik groeide op tussen mijn nichten. Ik had hun manier van bewegen, praten en reageren in gedachten toen ik Sameera vormgaf.”
Omdat mensen met een dissociatieve identiteitsstoornis moeilijk toegankelijk zijn, heeft Ahmed niet rechtstreeks samen kunnen zitten met ervaringsdeskundigen ter voorbereiding van zijn rol. “Je kunt hen niet zomaar vragen om zich te veranderen in hun tweede persoonlijkheid”, legt hij uit. “In plaats daarvan verdiepte ik mij in literatuurstudies en getuigenissen om het fenomeen te begrijpen en in kaart te brengen. Het resultaat was een rol die even beklemmend als ontroerend was. Een spiegel voor de menselijkheid die we vaak niet durven erkennen.”
Migratie
Een andere belangrijke mijlpaal in zijn carrière was ‘Daldal’, een serie die zowel publiek als critici diep heeft geraakt. Zahid Ahmed omschrijft het zelf als een verhaal over sociale mobiliteit en migratie: Pakistaanse mensen die hun land verlaten in de hoop op een beter leven, maar daarbij hun eigen leven en veiligheid op het spel zetten. “Wanneer je in Europa aankomt, blijkt het leven heel hard te zijn”, zegt hij. “In ‘Daldal’ speel ik een vluchteling die illegaal naar Londen vertrekt, zijn vrouw en ouders achterlaat, en geconfronteerd wordt met de bittere realiteit van overleven in het buitenland.” Voor Ahmed is deze serie een keerpunt geweest in zijn carrière. “Deze rol liet mij niet enkel acteren, maar ook de moeilijke realiteiten van migratie op een menselijke manier belichten."
Even betekenisvol en grensverleggend is volgens hem ‘Sangat’, een serie die een zwaar maatschappelijk thema aansnijdt: verkrachting. “In de serie vertolk ik de dader, een man die zijn daden betreurt, maar door de samenleving niet wordt vergeven. Je kan spijt hebben van je daden, en zelfs het slachtoffer kan je vergeven, maar de wereld zal dat nooit doen”, vertelt hij verder. Het spelen van zo’n complex en beladen personage heeft een diepe impact op mij gehad. Het heeft me laten nadenken over schuld, vergeving en de manier waarop de maatschappij omgaat met gerechtigheid en morele verantwoordelijkheid.”
“Beide series, ‘Daldal’ en ‘Sangat’, zijn voor mij meer dan gewoon een normaal project. Ze combineren acteren met maatschappelijke reflectie en laten mij toe om verhalen te vertellen die raken aan echte levens, worstelingen en ethische vraagstukken. Voor mij is dat het mooiste aspect van mijn werk: rollen kiezen die betekenisvol zijn en de kijker aan het denken zetten.”
Dementie
Momenteel is Zahid Ahmed te zien in een serie genaamd ‘Dil Dhoondta Hai Phir Wohi’ (te bekijken op Youtube) waarin hij slachtoffer van een vroege dementie speelt, een rol die hem persoonlijk enorm raakt. Over het moment dat het script bij hem is terechtgekomen, zegt hij lachend dat hij zich beledigd zou hebben gevoeld als hij deze rol niet had gekregen. Hij heeft het onmiddellijk aangenomen, omdat het iets totaal nieuws is voor de Pakistaanse televisie: een realistische, gedetailleerde verkenning van frontotemporale dementie. “Tal van series over ziektes kunnen moraliserend of afstotend zijn”, legt hij uit, “maar hier kan ik mijn rol niet internaliseren zoals bij mijn ‘normale’ personages, omdat het echt een ziekte is die je brein aantast.”
“De uitdaging voor mij ligt in het natuurlijk en geloofwaardig neerzetten van iemand die steeds meer vergeet: van simpele handelingen zoals autorijden of het gebruiken van een scheerapparaat, tot het vergeten dat mijn personage al ontbeten heeft. Het is mentaal bijzonder zwaar en de serie zal nog verder evolueren tot het punt waarop de dementie zijn maximum bereikt, waardoor de emotionele impact voor de kijker nog groter wordt. De kijkers gaan ongetwijfeld een traantje laten vallen.”
Voor de toekomst heeft Zahid Ahmed zijn blik op een brede waaier aan creatieve projecten gericht. ”Nu ik ouder aan het worden ben, krijg ik meer voeling met storytelling: als schrijver, producent en regisseur. Ik wil Pakistaanse films ontwikkelen die betekenisvol zijn, maar het businessmodel van de filmindustrie in Pakistan is nog zwak, waardoor het realiseren van deze ambities extra uitdaging en visie vergt.”
