Europees debat over de taalgrens heen in Gent

Als eerste noemenswaardig EU-debat in het verkiezingsjaar 2019 was het 'European Election Debate' het startschot voor de verkiezingscampagne. Het panel bestond uit politici van beide kanten van de taalgrens die voor de gelegenheid het debat in het Engels voerden. Ryan Heath (POLITICO) en Thomas Jacobs (CEUS) leidden het debat in goeie banen.

Communautaire spanningen?

Wie naar het debat afzakte met de verwachting om grote communautaire spanningen te voelen, was eraan voor de moeite. Het enige wat de aanwezigen deed beseffen dat de taalgrens nog steeds bestaat, was een grappend steekje van Cédric Du Monceau (cdH) naar Johan Van Overtveldt (N-VA) toen het over Erasmus ging. Du Monceau verdedigde – net zoals het volledige panel – het project Erasmus uitbundig. “Eénmaal men een andere regio ontdekt is men niet langer bang van die regio, een Waal die de landsgrens oversteekt zal niet langer bang zijn van een Vlaming.”, verkondigde Du Monceau al wijzend naar Van Overtveldt.

Erasmus

De eenheid waarmee de politici over het Erasmusproject spreken, is opvallend. Cornillie (sp.a) benadrukt de noodzaak voor kwaliteitsvol onderwijs voor iedereen, Van Overtveldt zegt dat Erasmus geen eliteproject mag worden.  Anderen spreken over de ambitie om het uit te breiden naar studenten buiten de universiteiten. De redenen waarom onze politici Erasmus zo’n warm hart toedragen, variëren wel: waar Philip Claeys (Vlaams Belang) het heeft over de ‘Europese beschaving’, benadrukt Petra De Sutter (Groen) dat ‘mensen Europa weer graag moeten zien’. Ironisch genoeg ontkracht wetenschappelijk onderzoek de mythe dat Erasmus het Europagevoel bevordert: jongeren die kiezen voor Erasmus zijn voor hun ervaring meer EU-gezind en tijdens hun verblijf in het buitenland worden stereotypen vaak nog versterkt. Wat niet belet dat het vaak een fantastische ervaring is voor studenten, iets wat de aanwezige politici duidelijk benadrukken. In de marge van dat onderwerp volgt een discussie over het Europees onderwijsbeleid. Er is opnieuw consensus: iedereen vindt dat onderwijs geen bevoegdheid van de EU kan worden, maar voldoende voorwaarden toevoegen en projecten sturen moet zeker mogelijk zijn. Onderwijs is de bron van onze diversiteit en die moet gekoesterd worden. Even leek het wel of politiek verschil onbestaand is.

Klimaatsverandering

Na het hoofdstuk onderwijs gaat het over klimaatsverandering. Ook daar bestaat grote eensgezindheid, zelfs over het idee van een CO2-taks, al is er in de argumentatie niet overal even veel enthousiasme. Cédric du Monceau (CdH) oppert het idee om geld bij te drukken voor klimaatfinanciering. Op dat punt geeft de minister van financiën weerwerk: “Politici moeten weliswaar redelijk blijven wanneer ecologisten aan de Europese Centrale Bank (ECB) vragen om de klimaattransitie te financieren.” De ECB is volgens Van Overtveldt geen politiek orgaan, maar een economisch orgaan. Ook een CO2-taks wordt met veel reserve onthaald. Eva De Bleeker (Open VLD) pleit om de anti-dumpingwetgeving uit te breiden zodat ook sociale en milieuaspecten meegenomen worden.

Petra De Sutter (Groen) vraagt om een Europees Commissaris voor klimaatsverandering die er voor kan zorgen dat ecologische maatregelen verweven geraken in alle beleidsmaatregelen die een impact hebben op de klimaatsverandering. “We hebben maar twaalf jaar tijd”, aldus De Sutter. Nicole Dewandere (Ecolo) geeft nog meer tegengas. Volgens haar moet de EU afstappen van de ziekelijke focus op economische groei. ‘De-growth’ als beleidsvoorstel, dat gaat net iets verder dan wat de Vlaamse (Groen en sp.a) linkerzijde laat horen. Ter rechterzijde reageert Philip Claeys (Vlaams Belang) fel op de vraag wie de klimaatspijbelaars steunt. Als enige zegt hij dat klimaatspijbelaars op school moeten zijn. “Op de oude school van mijn dochter werden leerlingen verplicht om naar de protesten te gaan. Leerlingen die op school willen blijven, moeten zaken doen als de school opruimen. De groene beweging is dit hele fenomeen aan het misbruiken,” vertelt Claeys. Valérie Glatigny (MR) daarentegen neemt het sterk op voor de studenten: “Ja, de jongeren zijn soms contradictorisch, met hun GSM’s en vliegreizen bijvoorbeeld, maar wij zijn dat ook, en vooral: het is aan de politiek om grenzen te leggen en contradicties op te lossen!”

Valérie Glatigny populair bij het publiek

De verrassing van de avond is toch wel Valérie Glatigny (MR). In de interactieve poll waar het publiek live mocht kiezen wie hen het meest overtuigt, wordt ze tweede, net achter Petra De Sutter en voor Johan Van Overtveldt. Ze positioneert zich als ‘humble advisor’ die pas in de politiek is gestapt, een discours dat duidelijk aanslaat bij het publiek. Haar Europees discours met heel wat emotie voor het project is een schot in de roos. In haar openingsstatement maakt ze duidelijk dat Europa voor haar iets persoonlijk is: met haar Duitse man woont ze in de Ardennen. Ze wordt er door haar grootouders dagelijks op gewezen dat veel Europeanen vergeten zijn dat het Europees project ons voor oorlog beschermt. Volgens Glatigny moeten we vandaag meer dan ooit streven naar het terugnemen van controle over ons continent. Met leiders als de Franse president Macron en de Deense Eurocommissaris voor Mededinging Vestager heeft ze daar het volste vertrouwen in. Het is geen tijd voor kleine berekeningen tussen links en rechts, het is tijd om samen te komen tegen populisme. Grote woorden, maar ze bewees er wel mee dat een Waalse jonge politica geen schrik moet hebben om de taalgrens over te steken.

Migratie

Soms is de vraag belangrijker dan het antwoord. Thomas Jacobs gooit een knuppel in het hoenderhok met wat cijfers uit de Eurobarometer:

“Begin 2018 vond 56% van de Belgen dat migratie een positieve impact heeft op de samenleving. 83% vindt dat België meer migratie nodig heeft op lange termijn. En 46% van de Belgen vindt dat de media migratie te negatief framen, terwijl maar 10% vindt dat de media migratie te positief framen. Dus blijkbaar is migratie voor de Belgen minder problematisch dan voor hun politici. Wij heeft gelijk: de bevolking, of de politici?” Sommige politici (Claeys, Van Overtveldt) plaatsen ernstige vraagtekens bij de cijfers en merken op dat zij andere data gezien hebben. De Sutter en Glatigny benadrukken dat de politici en de bevolking allebei gelijk hebben. In het debat over migratie laat De Sutter zich zeer negatief uit over de trend naar ‘identiteitspolitiek’, terwijl De Wandere waarschuwt voor de ‘politiek van de angst’. Ook bij de allerlaatste vraag over Europese defensie verschillen de meningen, met pleidooien gaande van inzetten op conflictpreventie in plaats van subsidiëring voor de defensie industrie (Dewandere) tot een enthousiaste oproep voor één Europees leger (De Bleeker).

Tot slot

De debatformule zorgde voor veel dynamiek. De panelleden kregen maximum een minuut om te reageren op stellingen. Dankzij de livestreaming en twitter wall kreeg het debat ook een breder en meer interactief karakter. Fors verhitte discussies waren er niet, wel een diversiteit aan perspectieven. Het ging eigenlijk niet enkel over de EU. Vlaamse studenten leerden Waalse politici kennen, en de goed vertegenwoordigde internationale studenten leerden de Belgische politiek beter kennen. Uit het debat is gebleken dat België een beetje mini-Europa is: de grote meningsverschillen zitten niet tussen de taalgroepen maar wel tussen de politieke ideologieën. En toch blijft er ook een relatief Belgische consensus: de vraag naar een ‘Beljump’ of ‘Byegium’ was nooit aan de orde. De vraag op 26 mei is vooral hoe we de EU moeten bijspijkeren. Wie in de zaal of achter zijn scherm het debat gevolgd heeft, weet alvast aan wie hij dit werk best toevertrouwt.