Onlangs stond ze in de rij in de nachtwinkel. Tot haar verbazing rekende ze maar liefst 7 euro af voor een pakje maandverband. Reporter Enda Barboza zocht uit hoe onze menstruaties goedkoper en duurzamer kunnen.
In 2017 besloot de regering om de verzorgingsmiddelen vanaf 2018 onder het lage btw-tarief te zetten (van 21 procent naar 6 procent). De taks van 21 procent geldt voor ‘luxeproducten’. De menstruatieproducten werden dus lange tijd gezien als luxeproduct. De regering erkende in 2017 dat menstruatieproducten geen luxeproduct zijn, maar een basisbehoefte zijn voor iedereen die menstrueert. Daarop verlaagde het de taks van 21 procent naar 6 procent.
Met zes procent worden maandverband en tampons dus nog steeds belast. Daarop kwam al wereldwijd protest. De tegenstanders van de zogenaamde ‘tampontaks’ vinden dat het gebruik van menstruatieproducten een basisbehoefte is, en dus helemaal niet zouden moeten worden belast.
Menstruatiearmoede
Bovendien blijft door de taksen op mensturatieproducten iets bestaan als menstruatiearmoede. Volgens Caritas Vlaanderen, een organisatie die zich inzet voor armoedebestrijding, heeft één op tien meisjes tussen 12 en 25 jaar soms niet genoeg geld om maandverband, tampons, menstruatiecups, … te kopen. Dat concludeerden ze uit een bevraging die ze in 2019 deden bij meer dan 2.500 Vlaamse meisjes en jonge vrouwen.
Gelukkig bestaan er initiatieven om menstruatieproducten toegankelijker te maken. Op sommige openbare plaatsen, zoals scholen, universiteiten en openbare toiletten, worden gratis maandverband en tampons voorzien.
Dat is ook het geval op de twee scholen van het Instituut Maris Stella (IMS) in Borgerhout. Daar hebben ze in de meisjestoiletten dispensers gehangen. Wendy Stevens, een zorgleerkracht op IMS en trekker van het project, kwam met het idee om het project op te stellen om zo menstruatiearmoede bespreekbaar te maken, zowel bij de meisjes als bij de jongens.
Taboes doorbreken
Op het secretariaat lag altijd al reserve-maandverband, maar de school merkte dat meisjes het moeilijk vonden om erom te vragen. Daarom lanceerden ze een educatief project over menstruatie, net op het moment dat menstruatieproducten gratis werden aangeboden in Ierland. Ze hingen posters op in de meisjestoiletten, alweer zo’n twee schooljaren geleden.
Voor de ene IMS-school was het een succesvol project, maar op de andere school ondervonden ze enkele uitdagingen, volgens Wendy Stevens. “Er was sprake van verwaarlozing, maandverbanden werden achtergelaten in de toiletten.”
Stevens: “Het is van essentieel belang om bij het starten van een educatief project het bewustzijn te creëren, onderwerpen bespreekbaar te maken en taboes te doorbreken onder de leerlingen.”
Duurzame alternatieven
Wie menstrueren goedkoper en duurzamer wil maken, zal verder moeten kijken dan de klassieke maandverbanden en tampons. Veel alternatieve menstruatieproducten zijn minder duur en hebben minder impact op het milieu. Menstruatiecups, herbruikbaar maandverband en menstruatie-ondergoed zijn enkele voorbeelden van duurzame opties die het uitproberen waard zijn.
Hoewel de aanschafkosten hoger zijn, gaan deze producten wel gewoon langer mee en kan je op die manier kosten besparen. Voorlichting en het doorbreken van het taboe rond menstruatie blijven cruciaal. Alleen zo komen zoveel mogelijk mensen te weten dat er betaalbare en duurzamere opties bestaan die ze kunnen kiezen.
