Samen met Moussa Don Pandzou en tal van diaspora- en mensenrechtenorganisaties organiseert De Roma op 18 mei het evenement ‘Stand Up for Congo’. Met deze solidariteitsactie willen ze het stilzwijgen rond de situatie in Oost-Congo doorbreken.
De slepende situatie in Oost-Congo krijgt in Vlaamse media bitter weinig aandacht. Het gaat nochtans over duizenden doden, massaverkrachtingen, meer dan 120 actieve milities en structureel geweld tegen de burgers. “Het is jammer om te stellen dat het leed van zwarte mensen nog altijd minder weegt”, zegt auteur en organisator Moussa Don Pandzou.
Het verzwegen leed in Oost-Congo
Oost-Congo lijdt al meer dan dertig jaar onder een gewelddadig conflict dat miljoenen levens eist en nog meer mensen op de vlucht jaagt. “Wanneer je Congo zegt, denken mensen vaak aan Leopold II of kolonisatie. Maar wat vandaag gebeurt in Oost-Congo? Weinig mensen hebben daar enig besef van”, vertelt Pandzou.
Meer dan honderd rebellengroepen zijn er actief. De M23-rebellen, gesteund door het Rwandese regime, hebben recent opnieuw grote delen van Oost-Congo ingenomen, waaronder Goma en Bukavu.
“Wanneer je Congo zegt, denken mensen vaak aan Leopold II of kolonisatie. Maar wat vandaag gebeurt in Oost-Congo? Weinig mensen hebben daar enig besef van” – Moussa Don Pandzou
Intussen kijkt de Europese Unie weg, terwijl het Rwanda blijft steunen met grondstoffendeals en militaire samenwerking. Moussa Don Pandzou benadrukt de ernst van de situatie: “We hebben het over een regio waar kinderen opgroeien zonder ooit vrede gekend te hebben.”
Terwijl het conflict al decennia gruwelijke proporties aanneemt, weigeren landen en internationale organisaties om het geweld als een genocide te benoemen. Volgens het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de Voorkoming en Bestraffing van Genocide (1948) zijn er vijf criteria waaraan voldaan moet worden om officieel van genocide te spreken:
- Het doden van leden van de groep
- Het toebrengen van ernstig lichamelijk of geestelijk letsel
- Het opzettelijk opleggen van levensomstandigheden gericht op vernietiging
- Het opleggen van maatregelen om geboortes binnen de groep te verhinderen
- Het met geweld overbrengen van kinderen naar een andere groep
Internationale verantwoordelijkheid in Oost-Congo
Verschillende van deze elementen zijn aantoonbaar aanwezig in Oost-Congo, waar gewapende milities jarenlang de burgerbevolking aanvallen, vrouwen systematisch verkrachten als wapen van terreur, dorpen uitmoorden, en hele regio’s onleefbaar maken. Toch is er geen internationale consensus om dit geweld als genocide te benoemen. Dat heeft consequenties: zolang het conflict in Oost-Congo officieel niet als genocide wordt erkend, blijft internationale druk uit en ontbreekt de politieke urgentie om in te grijpen.
Ook binnen humanitaire communicatie speelt taalgebruik een belangrijke rol. Het gebruik van de term ‘genocide’ kan invloed hebben op de internationale respons, maar die wordt zelden toegepast in de context van Oost-Congo. In plaats daarvan wordt in verschillende media vaker gesproken over ‘conflict’, ‘oorlog’ of ‘instabiliteit’. “Het is dan ook geen overdreven activisme om het te benoemen voor wat het is”, voegt Pandzou toe. “Het is een noodzakelijke erkenning van een realiteit die te lang in de schaduw is gehouden.”
Congo-moeheid
Er is weinig dialoog als het aankomt op het conflict. Zijn mensen niet op de hoogte van het conflict? Of negeren ze het gewoon? Pandzou beschrijft het als ‘Congo-moeheid’: “Mensen zijn het beu om over Congo te lezen of te horen omdat het toch ‘nooit beter wordt’. Dat zwijgen heeft grote gevolgen. Het leidt tot desinformatie, radicalisering en frustratie binnen de diaspora.”
“Het is belangrijk dat Congolese stemmen deze keer zélf het narratief mee vormgeven” – Moussa Don Pandzou
Tijdens het event ‘Stand Up for Congo’ in De Roma zal niet alleen de actualiteit centraal staan. Ook historische verbanden worden blootgelegd. “We praten vaak over de koning en de Kerk als we het over kolonisatie hebben”, zegt Pandzou. “Maar niemand heeft het over het kapitaal. Het zijn precies die economische structuren die vandaag het minst worden benoemd. Er zijn nog altijd Belgische bedrijven actief in Congo die het land aan het uitbuiten zijn, net zoals vroeger.”
“Vijf man en een paardenkop”
“In Brussel zie je beweging, daar komen mensen meer en meer op straat voor Congo. In Antwerpen? ‘Vijf man en een paardenkop’, zoals ze zeggen. Hier manifesteren we niet, behalve als het voor ‘witte marsen’ zijn”, aldus Pandzou. “Daarom kozen we voor een andere aanpak: een zondagse bijeenkomst in de namiddag, zodat iedereen erbij kan zijn. Geen luid protest, maar een moment van bezinning, kennis en verbinding.”
'Stand up for Congo' wordt onder meer georganiseerd door Pandzou zelf, Isabelle Mbuyi, Mwinda Kitoko, Congolese-Vlaamse Gemeenschap Antwerpen en Hand in Hand vzw. Opvallend: doorheen de dag zullen enkel Congolese sprekers of artiesten het podium bestijgen. Moussa Don Pandzou: “Dat is een bewuste keuze. Het is belangrijk dat Congolese stemmen deze keer zélf het narratief mee vormgeven.”
‘Stand up for Congo’ vindt plaats op 18 mei in De Roma. Meer info: www.deroma.be
