Tom Waes verscheen maandag voor de politierechtbank in Antwerpen. Hij moest zich onder meer verantwoorden voor dronken rijden. Op 26 mei kent hij zijn straf. In november vorig jaar veroorzaakte de tv-maker een auto-ongeval voor de Kennedytunnel op de Antwerpse ring. Het debat rond nultolerantie voor alcohol in het verkeer laaide daardoor opnieuw op. “Hij had met zijn zatte botten mensen in gevaar kunnen brengen.”
De Vlaamse televisiemaker en acteur Tom Waes moest op 5 mei voor de Antwerpse politierechtbank verschijnen vanwege zijn verkeersongeval tijdens de nacht van 29 op 30 november. Hij stapte die nacht dronken in de auto, nadat hij op restaurant en op café was geweest. Voor de Kennedytunnel botste hij op de Antwerpse ring met zijn oldtimer Porsche tegen een botsabsorbeerder. Dat is een voertuig dat verplicht op de openbare weg moet staan als er een mobiele verkeerswerf is. Zo worden wegenwerkers en bestuurders beschermd. Tom Waes werd met ernstige verwondingen afgevoerd naar het ziekenhuis.
Als publieke figuur heeft hij de discussie rond nultolerantie in het verkeer nieuw leven ingeblazen. Veel Vlamingen waren geschrokken na zijn ongeval, wat leidde tot oproepen tot een nultolerantiebeleid in het verkeer. “Hij had met zijn zatte botten mensen in gevaar kunnen brengen”, vermeldt een 20-jarige Genkse studente.
Ook BV’s reageerden kritisch. Muzikant Tom Helsen schreef een Facebookbericht na de schuldbekentenis van Tom Waes: “Laat ons de bekendste kop van het land gebruiken om het er nog eens extra in te wrijven, zeker met de aankomende feestdagen. Laat zijn losergedrag (want dat is het) meehelpen om iedereen er nog eens op te wijzen: DON’T DRINK AND DRIVE YOU F****NG LOSERS. Het doet zeer, ik ben heel grote fan van hem en ik vind alles wat hij doet fantastisch. Maar laat dit bijdragen tot allemaal nog eens twee keer nadenken. Don’t be Tom Waes."
Verkeersveiligheid onder druk
Uit cijfers van het Verkeersinstituut VIAS blijkt dat rijden onder invloed van alcohol een belangrijke oorzaak van verkeersonveiligheid is. Alcohol tast immers een hele reeks rijvaardigheden aan waaronder zicht, reactietijd, snelheidscontrole en alertheid.
In de ongevallenstatistieken van 2023 was negen procent van de bestuurders betrokken bij letselongevallen onder invloed van alcohol. Het werkelijke aandeel alcoholgerelateerde ongevallen wordt echter geschat op 25 procent, aangezien slechts 68 procent van de bestuurders betrokken in een ongeval getest wordt.
Er is bovendien een duidelijk dosis-effect: hoe hoger het alcoholgehalte in het bloed, hoe groter het risico op een ongeval. Bij 1,5 promille is dat risico al 22 keer hoger, bij 2 promille zelfs 82 keer. Tom Waes had 2,44 promille alcohol in zijn bloed, schrijft Het Laatste Nieuws.
Wat vinden jongeren van nultolerantie?
Uit een bevraging van drie jongeren blijkt dat twee van hen voorstander zijn van een nultolerantiebeleid, terwijl één zich er kritisch over uitlaat. “Ik denk dat nultolerantie beter is. Iedereen is dan gelijk voor de wet en er is geen discussie mogelijk. Nul is nul”, zegt de 20-jarige Genkse studente. “De 0,5 promillegrens die vandaag geldt, gaat gepaard met te veel onduidelijkheid. Of die voor iemand één of twee pintjes inhoudt, is namelijk afhankelijk van diens geslacht, lichaamsgewicht en voedselinname.” Ze hekelt dus duidelijk de vaagheid van de huidige promillegrens.
“We moeten accepteren dat we in een drinkmaatschappij leven. Bij veel gelegenheden wordt er al snel een glaasje alcohol aangeboden voor de gezelligheid” – Leuvense studente (20)
Toch is niet iedereen het daarmee eens en klinkt er ook nuance. “Ik denk dat het in theorie een hele mooie regel is, maar dat die moeilijk in de praktijk te brengen valt. We moeten accepteren dat we in een drinkmaatschappij leven. Bij veel gelegenheden wordt er al snel een glaasje alcohol aangeboden voor de gezelligheid”, vertelt een 20-jarige Leuvense studente. “Een totaalverbod zal voor veel mensen aanvoelen als een inperking van hun vrijheid.” Volgens haar zal het dan ook moeilijk zijn om een draagvlak voor een nultolerantiebeleid te creëren in de samenleving, aangezien het botst met sociaal gedrag.
Preventie en reactie
Hoewel er brede steun is voor een preventieve aanpak rond alcoholgebruik in het verkeer, blijven sommige jongeren dus ook pleiten voor een reactief optreden. “Ik zou harder ingrijpen door sterkere consequenties te verbinden aan het gedrag. Veel hogere boetes opleggen bijvoorbeeld”, geeft de 20-jarige Leuvense studente aan.
Volgens Gilles Geeraerts, medewerker van het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD), is het echter geen of-ofverhaal. “Ik denk dat het één het ander niet tegenspreekt. Ik pleit voor een hogere kans om gepakt te worden én de invoering van nultolerantie.”
Daarnaast stelt ook hij de wijdverspreide aanvaardbaarheid van alcoholconsumptie in vraag: “Nultolerantie moet deel uitmaken van een breder alcoholplan dat mensen doet nadenken over hoe vanzelfsprekend alcohol eigenlijk geworden is. Dat plan moet niet alleen bewustzijn creëren over de gevaren van alcohol, maar ook de sociale acceptatie ervan afbouwen.”
“Nultolerantie moet deel uitmaken van een breder alcoholplan dat mensen doet nadenken over hoe vanzelfsprekend alcohol eigenlijk geworden is” – Gilles Geeraerts (medewerker VAD)
Aangezien alcoholgebruik achter het stuur volgens VAD nog te vaak sociaal aanvaard is, wil de organisatie met nultolerantie een duidelijke boodschap uitdragen: “Drinken en rijden gaan niet samen.”
Om zo’n nultolerantiebeleid te laten slagen, is er volgens het expertisecentrum brede steun nodig vanuit de samenleving. VAD implementeert dan ook verschillende maatregelen in hun voorgestelde alcoholbeleid om een draagvlak voor nultolerantie te creëren, zoals onder andere alcoholreclame, sponsoring en promotie verbieden, en de betaalbaarheid en aantrekkelijkheid van alcohol verminderen. Die maatregelen zouden in combinatie met nultolerantie de verkeersveiligheid kunnen verbeteren en kunnen bijdragen aan de de-normalisatie van alcoholconsumptie in onze maatschappij.
