Afgelopen weekend stormde het Turks leger Syrië binnen om een graftombe te evacueren. IS-strijders dreigden namelijk het heiligdom te vernielen. Officieel ligt dit graf wel degelijk op Turks grondgebied. Als NAVO-lid heeft Turkije recht op militaire steun bij een aanval van buitenaf. Een vergeten graftombe kan dus de hele NAVO meesleuren in het Syrisch conflict.
Turkije is lid van de NAVO, en artikel 5 van het grondverdrag stelt dat ‘een aanval op een lidstaat zal gezien worden als een aanval op alle lidstaten’. Een hypothetisch, maar niet ondenkbaar scenario: als IS de tombe vernielt, die wettelijk gezien op Turks grondgebied staat, is de NAVO in principe verplicht om zijn lidstaat te helpen.
Erdogan lijkt onder de indruk te verkeren dat de NAVO wel ter hulp zal schieten. Dat zou echter kunnen tegenvallen. Ondanks artikel 5 moeten alle 28 lidstaten unaniem hun fiat geven voor een militaire interventie. Erdogan heeft zich recent niet bepaald populair gemaakt met een reeks beperkende maatregelen tegen pers en vrije meningsuiting. De houding van Turkije hieromtrent is een doorn in het oog van veel collega-lidstaten.
Ook het feit dat ze de tombe koste wat kost op Syrisch grondgebied wilden houden, pleit niet in Erdogans voordeel. De Syrische regering beschouwt de inval als een daad van agressie, en dat is uiteraard niet geheel onterecht. Erdogans intenties hieromtrent zijn niet duidelijk. Kritische stemmen spreken van "een daad van neo-imperialisme" en stellen zich de vraag of Erdogan de chaos in het Midden-Oosten wil aangrijpen om de grenzen van het oude, Ottomaanse Rijk te herstellen.
Dreigementen van IS
IS heeft intussen een indrukwekkend palmares opgebouwd in het vernielen van cultureel erfgoed. Turkije besloot dan ook om de graftombe een eindje te verzetten. Het ontplooide een aantal dagen geleden 39 tanks en 57 gepantserde voertuigen om het graf veilig te stellen.
Hoewel IS zijn dreigementen nooit kon waarmaken, hebben ze wel degelijk gezegd de graftombe te zullen aanvallen. De vernieling van Turks heiligdom zou een enorme symbolische overwinning zijn voor IS. De keuze van Erdogan om het graf op Syrische bodem te houden, geeft IS alsnog de kans om zijn dreigement uit te voeren.
Historisch belang
Waarom net deze graftombe zo belangrijk is? In het graf liggen de overblijfselen van Suleyman Shah, de grootvader van Osman I, stichter van het Ottomaanse Rijk. Om die reden heeft het grafmonument een haast heilige status in Turkije en wordt het de klok rond bewaakt door de Turkse special forces.
De tombe ligt echter geografisch gezien in Syrië. Vlakbij Kobani dan nog wel, dat de laatste maanden het bloedige middelpunt was van het conflict tussen IS en Koerdische strijders. Bij de hertekening van de grenzen in het Midden-Oosten na de Eerste Wereldoorlog kwam het lapje grond in Turkse handen.
© 2015 – StampMedia – Wout Donckers
