Waarom het als zwarte vrouw zo moeilijk is om zelfvertrouwen op te bouwen

Onlangs ging op Instagram een filmpje viraal waarin een donkere vrouw haar huid bleekte in een bad vol chemicaliën. Ze schraapte haar huid eraf, waardoor die enkele tinten lichter werd.  Op sociale media zie ik steeds vaker getuigenissen van jonge zwarte meisjes die zich niet mooi voelen omwille van hun huidskleur, en er zelfs mee gepest werden. Het zette me aan het denken en ik besliste dat het tijd was om mijn eigen verhaal te delen.
 

Huidbleekcrèmes of chemische producten om je donkere huid lichter te maken bestaan al lang. Net zoals kappers die je haar permanent ontkroezen of er gladde krullen in leggen. De vrouwen die de crèmes gebruiken of hun haar laten ontkroezen ondernemen allemaal pogingen om te lijken op die ‘witte vrouw’ in de media.

Als kind ben ik altijd onzeker geweest over mijn huidskleur. Ik deed er alles aan om niet op te vallen. In de media verscheen steeds hetzelfde type vrouw: wit, slank én met stijl haar. Ik zag geen vrouwen die op mij geleken. En dat hielp niet bepaald om een positief zelfbeeld op te bouwen.
 

Brandwonden op je hoofdhuid? Goed teken!
 

De enige donkere vrouwen die toen, tijdens mijn kindertijd en jeugd, in de media kwamen waren de ‘lichtdonkere’ types, met stijl haar of de perfecte krullen. Al snel begon ik ook mijn haar te ontkroezen. Het was eigenlijk mijn moeder die me overhaalde, door te zeggen dat zulk haar mooier was en makkelijker om te ‘temmen’. Sowieso heb ik altijd een haat-liefde relatie onderhouden met mijn haar: als ik géén vlechten had durfde ik niet met mijn ‘natuurlijke’ haar naar buiten. Of het moest volledig gestijld zijn. Zodat ik niet uit de boot zou vallen.

Als ik nu over dat hele ontkroesproces nadenk, zie ik in dat het te gek voor woorden is: ik, stil in een stoel, terwijl mijn mama het product in mijn haar smeerde. Nadat het over mijn haar was verdeeld, moest ik wachten tot het begon te branden. Dat mijn hoofdhuid brandde was een goed teken, want dat betekende dat het werkte. Meestal had ik achteraf brandwonden op mijn, maar mijn haar was wel dun en dood - en dat was uiteindelijk het doel. Mijn haar ontkroezen heb ik bijna mijn hele leven gedaan. Het was een gewoonte, iets dat erbij hoorde. Want wie mooi wil zijn, moet lijden, toch? Maar ik ben er pas jaren later achtergekomen waarom ik het deed. Niet voor mezelf, maar om aan het dwingende ‘schoonheidsideaal’ te voldoen. Elke dag werd ik geconfronteerd met het feit dat ik met mijn natuurlijke look niet aan voldeed. Dus, wat doe je dan, als jong meisje? Jezelf veranderen, juist.
 

"Kan je Afrikaans praten?"
 

Als enige zwarte persoon op een school met verder alleen witte tieners, leerde ik wat een omgeving kan doen met je mentale gezondheid. “Ben je geadopteerd?”, “Mag ik je haar aanraken?” “Kan je Afrikaans praten?” In het begin beantwoordde ik de vragen gewoon, omdat ik begreep dat mensen nieuwsgierig waren. Ik ging er vanuit dat ze nog nooit een zwart persoon in het echt hadden gezien. En mensen informeren was de sleutel om hen iets bij te leren. Maar de vragen werden steeds stereotieper, en ik merkte dat ik nog steeds voortdurend aangestaard werd op de speelplaats, omdat ik anders was dan de rest.

Het omslagmoment, the point of no return, kwam er toen ik over de speelplaats liep en het woord ‘brownie’ achter me hoorde zeggen. Ik wist dat ze het hadden gedaan om een reactie uit te lokken. Zeker omdat er een publiek was: een menigte van leerlingen keek me verwachtingsvol aan. Niemand verdedigde me.

Het was pas toen ik na het derde middelbaar van school veranderde en in een klas terechtkwam met allemaal leerlingen van verschillende origine, dat het me opviel hoe hard de vorige jaren op mijn zelfbeeld hadden ingespeeld.
 

Altijd een van de witten
 

Hoewel ik niet meer de enige ‘donkere’ was, voelde ik een soort argwaan. Ik hoorde namelijk ook niet thuis in het stereotiepe plaatje van het zwarte meisje: ik was niet druk, had geen luide stem en durfde al helemaal niet voor mijn eigen mening op te komen. Want zo werden en worden zwarte meisjes geportretteerd in de media en in mijn omgeving: als luidruchtige, assertieve mensen, met slecht haar en enorm veel zelfvertrouwen. Dat beeld heeft een grote invloed gehad op mij, maar ook op mijn houding naar andere zwarte meisjes, omdat ik van nature heel verlegen ben. Ik had het gevoel dat ik altijd als één van de witten werd beschouwd, omdat ik niet het sociale, drukke karakter in me had - terwijl dat wél van mij verwacht werd. Daardoor botste ik ook met de andere zwarte mensen op school. Hoe hard ik ook probeerde nieuwe vriendschappen te sluiten, er was iets in mijn onderbewustzijn dat blokkeerde.

Geen witte influencers meer
 

Vandaag weet ik dat ik eerst een basis van zelfvertrouwen en zelfliefde had moeten leren opbouwen. En mijn unieke kenmerken, die ik zo lang heb gehaat, te leren accepteren. Want hoe kon ik nieuwe vrienden maken, als ik me onzeker voelde over mijn eigen huid, en niet trots was op mezelf? Dààr is de zoektocht naar mezelf begonnen. En wat ik daar geleerd heb, is dat je je vooral moet omringen met mensen die eruitzien zoals jij. Dat was dus de periode dat ik op Instagram alle witte influencers heb ontvolgd en op zoek ben gegaan naar mensen die er uitzien zoals ik, maar die ook hetzelfde doel hebben: andere zwarte meisjes inspireren en laten zien dat we àlles kunnen en àlles kunnen zijn wat we maar willen.

You can be anyone you want to be
 

We moeten het stereotype van de zwarte vrouw uit ons systeem halen, opdat de volgende generatie zwarte meisjes niet hoeft mee te maken wat ik heb meegemaakt. Dat kunnen we doen door hen meteen al het idee te geven dat zwarte vrouwen en witte vrouwen gelijk zijn. Door zwarte meisjes af te beelden in kinderboeken, en ze te tonen in de programma’s op tv en online. Want vooral dàt heb ik gemist in mijn jeugd. Maar ook door te refereren naar rolmodellen zoals Michelle Obama of Serena Williams die bewijzen dat zwarte even succesvol kunnen zijn.

Mensen op Instagram zoals @Dazhaneleah, @Chloekitembo (een Belgische influencer van kleur) en @Melachild hebben mij geholpen met het opbouwen van mijn zelfvertrouwen. Vandaag sta ik waar ik sta en ben ik wie ik ben, mede dankzij hen. Zij gaven me de boodschap dat ik alles kon doen, zolang ik er maar hard genoeg voor werkte. Ze overtuigden brand managers ervan om meer diversiteit in hun campagnes te introduceren. En natuurlijk kon ik me optrekken aan hun verhalen, waarin ze vertelden over hoe zij waren omgegaan met hun onzekerheid. Op YouTube vind je ook talloze video’s  van zwarte meisjes die hun verhaal delen en hoe ze zijn omgegaan met het racisme en de onzekerheid in hun kindertijd en jeugd.
 

Het is oké
 

Er zijn heel veel jongeren die hetzelfde meemaken of hebben meegemaakt als ik. Ik wil zwarte meisjes meegeven dat ze zich moeten omringen met mensen zoals zij. Stop met jezelf te vergelijken met populaire meisjes online. En: het is helemaal oké om er niet hetzelfde uit te zien als iedereen.

De jongeren van vandaag zijn in staat om échte verandering door te voeren. Tien jaar geleden was dat misschien moeilijker geweest. Er was toen zo weinig diversiteit in campagnes, muziekvideo's of tv-series. Maar vorig jaar waren Miss USA, Miss Teen USA, Miss World én miss Universe allemaal gekleurde vrouwen. En dat is het bewijs: yes, we can.