In een wereld waar inclusie nog te vaak als een project wordt benaderd, brengt ‘We the people’ een verademing. De Antwerpse organisatie kiest niet voor de makkelijke weg van representatie, maar voor werkelijke participatie. Hun recentste productie ‘Heimwegen’ is daar het levende bewijs van. Reporter Frauke Van Goethem sprak met artistiek leider Sara Gracia Santacreu en speelster Dulce-Celeste Gouveia Mendonça, twee mensen die vanuit hun eigen achtergrond en ervaring betekenis geven aan wat theater ook kan zijn: een plek waar niemand uitgesloten wordt.
‘We the people’ werd opgericht door Sara Gracia Santacreu en is sinds 2021 uitgegroeid tot een vaste waarde in het inclusieve theaterlandschap. Haar motivatie is diep persoonlijk. “Mijn zus heeft het syndroom van Down. Ik ben dus opgegroeid in een wereld waar ‘anders zijn’ nooit vreemd was. Voor mij is inclusie altijd vanzelfsprekend geweest”, vertelt ze. Dat gevoel van vanzelfsprekende inclusie vormt het fundament van ‘We the people’. Het is geen extraatje, geen thema dat er opgeplakt wordt, maar een diepgewortelde overtuiging.
Toch is het pad dat ze bewandelt niet zonder obstakels. “Ik ben ook superhard geconfronteerd geweest met de hokjes die er zijn. Met het uitsluiten van iemand die anders is. Wat men ‘anders’ noemt, tenminste. Die pijn heb ik omgezet naar een kracht.”
Heimwegen: afscheid, verleden en verbinding
‘Heimwegen’ is de derde voorstelling van ‘We the people.’ Wat begon als een verkenning van familiebanden, groeide uit tot een meerlagig stuk over loslaten. De personages ondernemen een reis om een urne uit te strooien, maar wie of wat daarin zit, blijft bewust open voor interpretatie. Dulce, die in deze productie meespeelde én meeschreef, vertelt: “Voor mij heeft er nooit echt een persoon ingezeten. Het gaat eerder om een verleden dat achtergelaten kan worden. Losgelaten.”
Het stuk is een mooi voorbeeld van hoe artistieke keuzes bij ‘We the people’ altijd vertrekken vanuit dialoog. “We hebben echt samen gezocht naar hoe iedereen zich verhoudt tot die urne”, licht Sara Gracia Santacreu toe. “En op een bepaald moment werd duidelijk: het gaat niet alleen over een persoon, maar over een situatie, een emotie, een herinnering die losgelaten moet worden.”
Theater als thuis
Voor Dulce was de deelname aan ‘We the people’ levensveranderend. “Ik voelde me altijd zo die ene buitenstaander. Maar omdat iedereen hier verschillend is, voelde ik me eindelijk gewoon mezelf. Het voelde als thuiskomen.”
Ze stapte in het project zonder enige acteerervaring, maar groeide uit tot een cruciaal lid van de cast én het schrijfproces. “We hadden een script, maar dat werd omgegooid. En dan ben ik er mee ingesprongen, met kleine opdrachtjes doorheen de zomer. Dat ik daar deel van mocht uitmaken, was echt speciaal.”
De voorstelling kreeg tijd om te ademen. Geen opgejaagd theaterproject, maar een traject van anderhalf jaar waarin elke repetitie, hoe klein ook, telt. Niet omdat het traag moest, maar omdat het diep mocht gaan. “Je werkt niet alleen naar een voorstelling toe, je bent tegelijk ook constant aan het leren”, zegt Sara Gracia Santacreu. “Dat vraagt ruimte. En geduld. En veel meer dan alleen een strak repetitieschema.”
En net dat maakt het zo krachtig. “Iedereen weet supergoed wat we aan het vertellen zijn omdat we dat ook echt samen hebben gedaan. Bij vorige producties was dat niet altijd zo duidelijk”, aldus de artistiek leider.
“Wat wij doen, zou eigenlijk normaal moeten zijn”, benadrukt Dulce. “Maar het wordt vaak bestempeld als iets bijzonders. Terwijl het gewoon normaal zou moeten zijn.” Ook Sara Gracia Santacreu roept op tot actie: “Praat erover. Gebruik dat gevoel van herkenning dat je bij onze voorstellingen krijgt en doe er iets mee. Verander wat nu is.”
Na deze intensieve productie volgt een korte pauze, maar in december start ‘We the people’ aan een nieuw project. “In september organiseren we audities. Iedereen is welkom”, aldus Sara Gracia Santacreu. Dulce is alvast zeker dat ze erbij zal zijn: “Het is niet iets dat ik zou willen of kunnen missen.”
